In deze eerste module leggen we de basis voor een ander perspectief: complexiteit. In deze bijeenkomst verlaten we het dominante reductionistische kader en introduceren we de belangrijkste kenmerken en kernbegrippen uit de complexity science. We leren op een andere manier kijken naar systemen en systeemdynamiek. Niet vanuit analyse, sturing en controle, maar vanuit het netwerk van relaties waarin continue verandering een gegeven is, en alles met elkaar samenhangt. Wat zijn de implicaties voor dit andere perspectief op onze kijk op transities? Wat betekent dat voor onze rol in transitieopgaven? En wat zijn de implicaties voor beleid gericht op transformaties? 

Dr. Roland Kupers is onderzoeker en adviseur op het gebied van complexiteit, veerkracht en vraagstukken met betrekking tot de energietransitie. Roland adviseert zowel de VN als het Environmental Defense Fund over milieu uitdagingen. Daarnaast is hij professor of Practice aan de Arizona State Universiteit en publiceert hij over verschillende klimaattransitie-gerelateerde onderwerpen.

In deze tweede module introduceren we de belangrijkste begrippen uit de transitiekunde. We bouwen voort op de kernprincipes rondom complexiteit en vertalen dit naar de grote maatschappelijke transities. Vanuit diverse disciplines belichten we uiteenlopende benaderingen van transitiescholen.

Specifieke aandacht gaat uit naar transitiedynamiek: het krachtenveld van uiteenlopende stakeholders waardoor transities vertragen of juist versnellen. En we verkennen wat de consequenties zijn van het complexe krachtenspel als transities ‘uit balans’ raken. Vanuit het perspectief van de arbeidsmarkttransitie worden de deelnemers uitgedaagd om te verkennen hoe actueel goedbedoeld beleid kan resulteren in potentieel onbedoelde consequenties. We verkennen hoe onze eigen aannames, overtuigingen en waarden hierin een rol spelen en introduceren een aantal basisprincipes om beleid vorm te geven. 

Ed Peelen is oprichter van de UvA Academy binnen FMG, emeritus bijzonder hoogleraar content marketing aan de UvA en heeft zijn sporen verdiend in klantgericht innoveren (customer experience, CRM, business model innovatie, customer intelligence).

Bart Götte is business futurist en begeeft zich als toekomstdenker en strateeg op het snijvlak van transitiekunde, bedrijfskunde en psychologie. Als oprichter van FutureFlock daagt hij bestuurders, managers en beleidsmakers uit meer voorwaarts te denken. Bart rekt de strategische kaders van organisaties op, ontwikkelt nieuwe perspectieven en prikkelt de alertheid op nieuwe ontwikkelingen.

Door de complexiteit die gepaard gaat met transities worden we in de praktijk vaak verrast. Beoogde resultaten blijven uit, schieten door of hebben een geheel andere uitwerking. Inzicht in het potentiële verloop van interventies en onderliggende dynamieken helpen meer begrip te krijgen van onderliggende principes en fenomenen. In deze module verkennen we transitiedynamiek met behulp van simulaties. We introduceren de toepassing van agent based modelling en laten zien hoe kleine veranderingen of beleidsaanpassingen grote, en soms onverwachte, effecten kunnen hebben. 

Daarnaast staan we stil bij synchroniciteit; hoe ontstaat een beweging richting transitiedoelen? In dit onderdeel ligt de nadruk op hoe psychologische en sociologische fenomenen zich manifesteren in een transitiecontext. Inzichten in de vorming van communities en zwermen geven aanknopingspunten voor interventies.

Markt Scholten is gepromoveerd op de inzet van Virtual Humans om eHealth en eLearning interventies persoonlijker en effectiever te maken. Hij benadert daarin transitievraagstukken vanuit een specifiek onderdeel uit de complexity science: het Dynamical Systems Perspective. 

In deze vierde masterclass staat gezondheid centraal. Wat zijn de maatschappelijke uitdagingen? Waarom is een gezonde vitale samenleving cruciaal? En tegen welke barrières en uitdagingen loop je aan om de druk op de gezondheidszorg te ontlasten door meer in te zetten op ziektepreventie en een gezonde samenleving?  Thomas Plochg toont aan hoe hij het systeem van de preventieve zorg laat groeien en welke transformatieprincipes en - uitdagingen hij in de praktijk ervaart.

Aan de hand van dit thema maken we in het tweede deel van deze module op praktische wijze kennis met System Mapping. Hoe breng je een dynamisch complex systeem in kaart? Wat zijn de actoren, relaties en ‘purpose’ van het dominante systeem? En hoe kan je op basis van nieuwe inzichten en andere perspectieven aanknopingspunten vinden voor interventies? 

Dr. Thomas Plochg is directeur van de Nederlandse Federatie voor Gezondheid. Thomas voert onderzoeken uit naar publieke gezondheid, medische professionaliteit, gezondheidsinnovatie en -zorgorganisatie.

Hannah Härtwich is van oorsprong geo-ecoloog en helpt organisaties met het in kaart brengen van complexe vraagstukken. Voor het bijdragen aan een beter begrip, effectieve communicatie en adequate strategische acties faciliteert zij beleidsmakers met behulp van onder andere system mapping.

Complexe systemen zijn als dynamische netwerken voor te stellen. Hoe benutten we de kenmerken vanuit het netwerkperspectief voor inzichten en interventies?  Welke lessen uit de netwerktheorie kunnen we benutten in onze transitieopgaven? Wat zegt de structuur van netwerken over de mogelijkheden en onmogelijkheden voor interventies? En hoe kunnen we belangrijke inzichten vanuit het ecosysteem perspectief benutten om de juiste condities en randvoorwaarden te scheppen.

Nanne Dodde is gastdocent aan Nyenrode Business Universiteit, de Universiteit van Amsterdam en het Jan van Es Instituut. Hij is gespecialiseerd in strategie- en groepsontwikkeling in sociale netwerken en complexe adaptieve systemen. Nanne is daarnaast jarenlang internationaal expert en intern adviseur geweest op het gebied van organisatieontwikkeling voor klantgericht ondernemen.

Transities kennen vaak een dynamische en lange aanloop. Ondanks inspanningen om doelen te halen blijkt de zuigende werking van het oude systeem vaak te sterk, of ontbreekt het simpelweg aan voldoende perspectief en overtuiging om een nieuwe fase te betreden. Wanneer kantelt het systeem en vindt de transformatie plaats, van de ene naar een fundamenteel andere situatie? In deze module bieden we inzicht in de cruciale dynamiek vlak voor en op het tuimelpunt naar een nieuw perspectief. Welke krachten, condities, en maatregelen manifesteren zich hier. Hoe voltrekt de ‘tuimeling’ zich in transities? En welke lessen kunnen we trekken uit hedendaagse voorbeelden?

Ammy Vogtlander is Adviseur New Economic Thinking & Complexity verbonden aan het Rethink Lab. Ze ondersteunt organisaties in het ontwikkelen van ​​nieuw perspectief gericht op het creëren van een ​​duurzame toekomst. Ammy heeft meer dan 20 jaar ervaring op het gebied van strategie en management in de VS, Europa en het Midden-Oosten.

In deze laatste bijeenkomst kijken we naar het toekomstig perspectief achter de transitie.  

Waarom is het toekomstbeeld een belangrijke randvoorwaarde om transities mogelijk te maken? Hoe helpt toekomstdenken om belemmerende overtuigingen en barrières te slechten. En hoe kan met behulp van speculative design als methode een bijdrage worden geleverd om vandaag in beweging te komen? Speculative design is een creatieve, inspirerende manier om het perspectief van transities concreter te maken. Het schetsen van een voorstelbare toekomst als lonkend perspectief.

Deze module is in het Engels.

J. Paul Neely is consultant en onderzoeker op het gebied van service design, design research en strategie. J. Paul is daarnaast co-founder van The School of Critical Design. J. Paul onderzoekt momenteel wat de sociale, culturele, economische en ethische implicaties zijn van de huidige technologische ontwikkelingen.

Gemma Jones is interdisciplinair cultureel onderzoeker en co-founder bij the School of Critical Design. Gemma is gespecialiseerd in toekomstdenken en focust zich hierbij voornamelijk op de connecties tussen mensen en hun lichamelijke staat, de planeet, leefplekken en samenlevingen.