De Hoe?Zo! Show is een interactieve wetenschaps-spel show waarin jonge wetenschappers live op het podium vragen van nieuwsgierige kinderen beantwoorden in een race tegen de klok. PhD onderzoekers vanuit het hele land en vanuit uiteenlopende vakgebieden doen aan deze show mee, waaronder psychologieonderzoeker Jessica Schaaf in het vorige seizoen. ‘Het doel van deze show is om kinderen nieuwsgierig te maken naar wetenschap en enthousiasme en vragen bij ze op te roepen. Tegelijkertijd leren wij als promovendi over wetenschapscommunicatie en hoe onze kennis met kinderen te delen.'

In steden zonder universiteit

De Hoe?Zo!Show show richt zich op groep 6 van de basisschool en vindt plaats in theaters door het hele land. ‘We vinden het belangrijk juist naar steden te gaan waar geen universiteit in de buurt zit’, vertelt Schaaf. ‘Dus voor kinderen die bijvoorbeeld niet makkelijk naar NEMO kunnen. Zij kunnen dan wel naar ons in het theater komen.’

Een aanvullend lespakket helpt de leerlingen goede vragen te formuleren en na te denken hoe deze te onderzoeken. ‘Eigenlijk zoals we dat in de wetenschap ook doen. Zo kwamen de kinderen al goed voorbereid naar de show.’

De leukste vragen

Tijdens de show krijgen de onderzoekers live vragen op zich afgevuurd waar ze niet op voorbereid zijn. ‘Het ging soms om dingen die we niet meteen wisten’, vertelt Schaaf. ‘Dan moesten we met elkaar gaan onderzoeken hoe we tot een antwoord konden komen. Maar ook wilden we de kinderen aanzetten tot het stellen van gerelateerde vragen om zo hun nieuwsgierigheid te prikkelen. Bij een vraag over hoeveel sterren er in het heelal zijn bijvoorbeeld over hoe groot het heelal eigenlijk is, hoe je zoiets kan meten en wat je nog meer in het heelal kan vinden?’

De leukste vragen vond Schaaf die waarbij je echt de verwondering van het kind kon voorstellen. ‘Bijvoorbeeld of een specht hoofdpijn krijgt van zijn eigen gehamer, waarom je jezelf omgekeerd ziet in een lepel of waarom je een kleurenpotlood niet uit kunt gummen.’ Of de paar psychologische vragen die er werden gesteld, daar was ze ook erg blij mee, zoals ‘waarom doet mijn broertje altijd zo stom?’

Met een badeend uitleggen wat een ster is

Voor de wetenschappers was het soms best lastig de vragen in een grotere context te plaatsen en dit uit te beelden. ‘Het is natuurlijk in een theater. We hadden een hele kast met attributen om dingen uit te beelden. Dus dan stond je daar met een badeend om uit te leggen wat een ster precies was. En glitters, heel veel glitters.’ Om de promotieonderzoekers hierin te ondersteunen kregen ze verschillende trainingen, waaronder theatersport.

‘Tot hilariteit van de leerlingen hadden wij eigenlijk nooit genoeg tijd om de vraag te beantwoorden en zagen ze ons worstelen. Zo ontdekten de kinderen dat wij als wetenschappers dingen ook vaak nog niet weten. Wij kunnen ook niet zomaar alles vertellen en moeten eerst goed nadenken en onderzoek doen. Dat vind ik een belangrijk inzicht voor kinderen.’

Het stereotype beeld van de wetenschapper doorbreken

Schaaf is ervan overtuigd dat deze show helpt het stereotype beeld van de wetenschapper te doorbreken. ‘Aan het begin van de show vroeg de presentator altijd wie oude mannen in lange witte jassen had verwacht. Dan staken heel veel kinderen hun hand op. Maar nu zagen ze letterlijk dat wij niet aan dat beeld voldoen en best jong en hip zijn.’

De show helpt volgens Schaaf de afstand tot wetenschap ook te verkleinen doordat kinderen zien dat wetenschappers niet alles gelijk weten en kunnen. ‘Zo vroeg een kind hoe we als wetenschappers altijd zo geconcentreerd blijven. Dan leggen we uit dat wij ook worden afgeleid. We proberen zo het beeld weg te nemen dat je zelf geen wetenschapper kunt zijn omdat je niet aan bepaalde maatstaven voldoet.’

Een keer naar de show?

Vanaf het voorjaar 2023 komen er weer nieuwe voorstellingen in theaters met nieuwe jonge wetenschappers. Op 28 maart is er een show in Utrecht die vrij toegankelijk is voor iedereen. Voor de overige shows vindt inschrijving via scholen plaats. Meer info: website Hoe?Zo!Show