Vaccinatie, vluchtelingenopvang, stikstofbeleid, klimaatverandering, het gebruik van racistische termen in televisieprogramma’s, links vs rechts, #BLM. Het lijkt of we steeds vaker te maken krijgen met polarisatie. Maar is polarisatie altijd ongewenst? En wat doe je als mensen tegenover elkaar komen te staan?
Masterclass Polarisatie
In dit programma maken we onderscheid in horizontale polarisatie, waarbij groepen burgers tegenover elkaar komen te staan en verticale polarisatie, waar burgers tegenover de overheid en instituten staan. Gemeenten, politie en andere instituten krijgen steeds meer te maken met spanningen tussen verschillende groepen burgers, en tussen burgers en de overheid. Velen zoeken naar houvast om ongewenste polarisatie vroegtijdig te signaleren en aan te pakken.
Voor wie?
Deze masterclass is voor beleidsmakers binnen het sociale/ publieke domein die meer willen weten over het begrip van, het voorkomen en het omgaan met tegenstellingen/scheidslijnen van ongewenste polarisatie en het bevorderen van depolarisatie.
Het programma
We zullen in zeven interactieve sessies onderzoeken wat polarisatie is, hoe je met communicatie preventie en depolarisatie vormgeeft, hoe polarisatie in de praktijk werkt en hoe je de signalen herkent, welke rol (online) media speelt en hoe polarisatie zich verhoudt tot emancipatie en radicalisering.
In dit programma ga je actief met dit thema aan de slag en krijg je de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen met de betrokken wetenschappers, experts uit het veld en andere deelnemers.
-
Deel 1: Een theoretische verkenning van gewenste en ongewenste vormen van polarisatie.
Hans Boutellier is sociaal-psycholoog (UvA en VU), en promoveerde bij (rechts)socioloog prof Kees Schuyt. Hij was langdurig hoofdredacteur van het WODC-tijdschrift Justitiële Verkenningen en enige jaren beleidsmaker bij het Ministerie van Justitie. In 2003 werd hij directeur van het Verwey-Jonker Instituut, dat onderzoek doet naar maatschappelijke vraagstukken.
-
Vroegtijdig voorkomen en signaleren
Hoe voorkom en signaleer je vroegtijdig ongewenste polarisatie in jouw gemeente?
Docent: Ron van Wonderen, senior onderzoeker en themacoördinator Sociale Stabiliteit bij Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS). -
Hoe de-escaleer je met communicatie
Mede door zijn ervaring als journalist in Nederlandse gemeenten ontwikkelde Arjan van Westen een effectieve communicatiemethode om polarisatie te signaleren en aan te pakken.
Docent: Arjan van Westen is historicus/journalist en documentairemaker.
-
Praktijkvoorbeelden en cases
Professionals uit de praktijk vertellen vanuit verschillende achtergronden en in verschillende rollen hoe zij polarisatie tegenkomen en of kwamen, hoe zij daar mee zijn omgegaan en wat volgens hen in de praktijk wel en vooral niet werkte.
Anne Dijk is oprichter van Fahm instituut en promovendus filosofie & theologie binnen het project extreme beliefs aan de VU.
Faysal Zouay is sleutelfiguur, bestuurder, oprichter jongerenplatforms en raadslid.
Melvin Kolf heeft een achtergrond als ex-profvoetballer en sociaal werker en is jarenlang actief geweest als jongerenwerker.
Sinds eind 2018 bestuurt Melvin samen met zijn collega Nabil el Malki de organisatie ‘Presikhaaf University’. Presikhaaf University bestaat uit een groep van 50 jonge vrijwilligers die samen vechten voor gelijke kansen.
-
Online polarisatie
Online ongewenste polarisatie is een groeiend punt van zorg. Hoe ga je om met haatdragende online uitingen in jouw gemeente? Wat werkt wel en niet? En welke interventies bestaan er al op dit gebied?
Docent: Joline Verloove is als adviseur, projectleider en/of trainer betrokken bij diverse projecten rondom inclusie en diversiteit bij Movisie, het landelijke Kennisinstituut voor maatschappelijke vraagstukken.
-
Ethiek en regulering van digitale omgevingen
Marijn Sax zal het hebben over zijn onderzoek dat gaat over de ethiek en regulering van digitale keuzeomgevingen, een onderwerp dat ook zeer relevant is voor polarisatievraagstukken.
Marijn Sax is filosoof en politicoloog en promoveerde aan de rechtenfaculteit
-
Complotten en vertrouwen in de wetenschap
Bojana Većkalov neemt ons mee in de wereld van de complottheorieen en het vertrouwen in de wetenschap. (Deze bijeenkomst is in het Engels)
Bojana Većkalov werkt samen met Dr Bastiaan Rutjens en Prof. Frenk van Harreveld aan een onderzoek naar psychologische factoren die onderliggend zijn aan wetenschapsskepsis in de domeinen van klimaatverandering, vaccinatie, evolutie en genetische modificatie. Bojana studeerde aan de Universiteit van Belgrado (Servië) waar zij complottheoriën vanuit verschillende invalshoeken onderzocht (Denkwijzen, motivatie vanuit een sociale identiteit en bias (vooroordelen).
-
De rol en de verantwoordelijkheid van de media
De vrije pers is een belangrijke voorwaarde voor een goed functionerende democratie. De media hebben daarom een belangrijke rol om burgers te informeren. Tegelijkertijd kunnen media ook voor polarisatie zorgen. In deze sessie gaan we dieper in de werking van de media in relatie tot polariserende tendensen in de samenleving.
Sahar Noor is Religiewetenschapper en journalist. Zij promoveerde aan de Radboud Universiteit in vergelijkende godsdienstwetenschappen. Zij is jarenlang als onderzoeker verbonden geweest aan Movisie/KIS en als manager diversiteit & inclusie bij BNNVARA. Momenteel heeft ze een eigen adviesbureau en werkt ze zowel als onderzoeker/adviseur als programmamaker/journalist voor o.a. Omroep Zwart BNNVARA.
-
Filter Bubbels - Media & Algoritmes
In de context van gepersonaliseerde nieuwsaanbevelingen wordt op het academische vlak veel aandacht gegeven aan het voorkomen van filter bubbles. Maar hoe zou dit er concreet uitzien? Wat kunnen mediabedrijven doen om hun algoritmische nieuwsselecties divers te maken, en representatief van hun normen en waarden?
Sanne Vrijenhoek is een PhD kandidaat aan het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam met een Master diploma in Kunstmatige Intelligentie. Het doel van haar onderzoek is om een brug te bouwen tussen de sociale- en technische wetenschappen, en om het mogelijk te maken om nieuwsaanbevelingen te evalueren op normatieve principes.
-
Extremistische overtuigingen
Anne Dijk heeft de methodiek Forsa ontwikkeld. Forsa biedt ondersteuning aan jongeren en volwassenen die extremistische overtuigingen hebben of die betrokken zijn (geweest) bij extremistische netwerken. Het ondersteuningsaanbod van Forsa vindt plaats binnen een vrijwillig kader. Anne Dijk heeft de methodiek ontwikkeld voor het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE). De methodiek is positief geëvalueerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Docent: Anne Dijk is religiewetenschapper/islamoloog en promoveert momenteel aan de richter van Fahm instituut en promovendus filosofie & theologie
-
Afgehaakt Nederland en de politiek
Aan de hand van de ontwikkelingen bij gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam gaan we in gesprek over mogelijkheden om verregaande polarisatie en het afhaken van bepaalde groepen kiesgerechtigden te voorkomen.
Dr. Floris Vermeulen (1973) is universitair hoofddocent bij de afdeling politicologie van de Universiteit van Amsterdam. Hij was voorzitter van de afdeling politicologie en co-directeur van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (IMES) van de UvA. Zijn werk richt zich op de politieke en maatschappelijk participatie van minderheden in Europese steden en op lokaal integratie en anti-radicaliseringsbeleid.
Voor uitgebreide informatie over de sprekers en de onderwerpen van de bijeenkomsten, vraag vrijblijvend de brochure aan.
Na afloop van deze masterclass heb je:
- Inzicht in de dynamiek van polariserende groepen
- Inzicht in de huidige groepsvormingen in Nederland
- Inzicht in hoe je rekening kunt houden met polarisatie bij het maken van beleid (preventie) & en welke rol je als overheid daarin kunt vervullen
- Kennis over communicatietechnieken die verbindend werken
- Voorbeelden uit de praktijk van experts & intervisie met medecursisten
- Praktische tools om depolarisatie te bevorderen
Praktische informatie
- Start najaar 2023, wil je op de hoogte blijven van de nieuwe data? Stuur dan een mail naar e.verhamme@uva.nl.
- Locatie: Amsterdam
- Kosten: € 2.750 (inclusief diverse studiematerialen). Alumni van AAGS/UvA Academy en leden van de AUV krijgen 10% korting. Het cursusgeld is vrijgesteld van btw. Het combineren van kortingen is niet mogelijk.
- Certificaat : Deelnemers ontvangen een certificaat van deelname vanuit de Universiteit van Amsterdam

Dit programma is gemaakt door Sahar Noor en UvA Academy. Kennispartner: Movisie
