De discussie rondom de Russische inmenging in de verkiezingscampagne van Trump, de beïnvloeding van kiezers rondom de Brexit: het imago van internet, en dan specifiek microtargeting, liep een stevige deuk op.

Dark posting

‘Er zijn bijvoorbeeld potentieel gevaarlijke ontwikkelingen zoals dark posting, waarbij politieke partijen aan verschillende doelgroepen andere berichten kunnen sturen en mogelijk andere beloften, vertelt Sanne Kruikemeier, universitair hoofddocent bij de afdeling Communicatiewetenschap. ‘Voor journalisten en burgers zijn die berichten lastig te achterhalen en te controleren. Dat kan een risicovolle ontwikkeling zijn, maar hoe bedreigend microtargeting of datadriven targeting nu echt voor de democratie is, daar weten we weinig over.’

Mensen overhalen om te gaan stemmen

Daarnaast kan microtargeting wellicht ook positieve dingen teweeg brengen. ‘Wellicht kun je burgers mobiliseren om zich in te zetten voor een goede zaak, of mensen overhalen om te gaan stemmen. Eerder onderzoek onder jonge kiezers lijkt wel in die richting te wijzen.’

Experiment meet beïnvloeding

Samen met internationale collega’s bestudeert en vergelijkt ze de situaties in vier landen: Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Oostenrijk. Daarbij onderzoekt ze hoe partijen en politieke organisaties microtargeting inzetten om burgers te beïnvloeden, wat de wetgevende kaders zijn en hoe burgers tegen mcirotargeting aankijken. Het project eindigt met een experimentele studie waarin de onderzoekers proberen te achterhalen in hoeverre datadriven targeting daadwerkelijk invloed heeft op de kiezers. De wetenschappers construeren daarbij zelf berichten die ze op basis van de online data van de proefpersonen op hun Facebook-tijdlijn laten verschijnen. ‘Daarbij haken we zoveel mogelijk aan bij het liefst landelijke verkiezingen, omdat burgers dan het meest ontvankelijk zijn voor politieke berichten.’

Weerbaarder maken

Een van de bijzondere kanten van het onderzoek, vindt Kruikemeier, is dat het niet alleen feiten wil achterhalen, maar ook wil onderzoeken hoe burgers - indien nodig - kunnen worden beschermd tegen microtargeting. ‘Als we weten hoe mensen worden beïnvloed en of dat erg is, kunnen we ook manieren bedenken om mensen weerbaarder te maken.’