Dit is een programma voor ambtenaren die herkennen dat sommige bestaande manieren van werken niet toereikend zijn voor het realiseren van hun doelen. Het gaat over kleine maar fundamentele aanpassingen die noodzakelijk zijn om te floreren onder veranderende omstandigheden. We leren je:
- welke activiteiten je inzet om mensen te mobiliseren voor nieuw beleid en nieuwemanieren van werken
- hoe je hen meekrijgt ondanks potentiële verliezen die ze lijden
- conflicten kunt dirigeren en gewenste gedragsverandering stimuleren
Deze masterclass gaat niet over systeemveranderingen of revoluties, maar over evolutie.
Een Harvard-gereedschapskist
Als ambtenaar leef en werk je in een enorm uitdagende tijd. In een vaak nog bureaucratische organisatie moet je zorgen voor een externe oriëntatie, interactie met burgers, politiek, belangenorganisaties. Je moet zorgen voor verandering, versnelling, onvoorspelbaarheid, wendbaarheid, terwijl zaken gecompliceerd georganiseerd zijn.
Adaptief leiderschap, bedacht door professor Ronald Heifetz van Harvard Unversity, biedt handvatten om sociale systemen te veranderen. Adaptief leiderschap mobiliseert mensen om hun eigen complexe problemen aan te gaan en op te lossen. Complexe problemen die noodzakelijke aanpassingen vereisen in waarden, ideeën, gedrag en identiteiten, in het culturele dna, om te kunnen floreren onder nieuwe omstandigheden.
Ongeacht je formele positie in een organisatie kunnen deze veranderingen je vooruit helpen door bij te dragen aan het tijdig herkennen, diagnosticeren en interveniëren van adaptieve problemen voordat ze tot crises leiden.
In deze masterclass maken deelnemers zich competenties eigen waar zij levenslang profijt van hebben. Competenties zoals autoriteit en leiderschap onderscheiden, verwachtingen van mensen teleurstellen op een snelheid die ze aankunnen en een systemisch perspectief aannemen op problemen en hun oplossingen.
Voor wie?
- Netwerkende ambtenaren die erkennen dat vakinhoudelijke expertise cruciaal blijft, maar niet meer volstaat voor het oplossen van systemische complexiteit met verbonden vraagstukken op o.a. ecologisch, economisch, sociaal, digitaal en politiek gebied
- Autonome ambtenaren die politieke bestuurders ondersteunen, maar met morele moed ‘het ongezegde zeggen’ om daarmee het algemeen belang te dienen
- Ambtenaren die hun weerbaarheid willen vergroten en opereren in het spanningsveld tussen burgers, beleidsmakers, politiek en realisatie en bestuurlijke en maatschappelijke stress ervaren
Programma
In zeven sessies van vijf uur behandelen we de theorie van adaptief leiderschap en passen die toe op praktijkcases van docenten en deelnemers. Deelnemers wordt gevraagd de begeleidende literatuur uit het boek The practice of adaptive leadership van R. Heifetz, M. Linksy en M. Grashow, voorafgaand aan iedere module te lezen.
-
Module 1 - Introductie & toekomstbestendige ambtenarij
In de eerste module verkennen we onder leiding van programma manager Rik Seveke wie we als groep zijn en waar ieders belangrijkste praktische leerbehoeften liggen.
Hierna daagt expert Mark Frequin de deelnemers uit op het waarom van leiderschap en op wat de huidige en toekomstige tijd vraagt van ambtenaren.
Ten slotte neemt Rik ons mee hoe Harvard’s theorie over adaptief leiderschap een gereedschapskist biedt om ieders eigen professionele situatie toekomstbestendiger te maken.
-
Module 2 - Diagnosticeren & het ongezegde
Adaptief leiderschap begint bij een goede diagnose van adaptief werk. Deze diagnose begint bij een praktische analyse van de context, van ’buiten naar binnen’. Wat is het exacte probleem, binnen welke context speelt dit en wie moet welke actie ondernemen om het op een duurzame manier op te lossen? Aan de hand van de gelezen hoofdstukken in het boek verkennen we de activiteiten die bij een grondige diagnose van adaptief werk hoort.
Met expert dr. Marilieke Engbers gaan we vervolgens dieper in op een cruciaal aspect van adaptieve organisaties, namelijk hoe het ongezegde in organisaties invloed heeft op besluitvorming.
Engbers verdiept zich in conflicten en spanning in de context van ‘governance’, waarbij zij governance vertaalt naar hoe regels, beleid en structuren en gremia met daarin mensen met speficieke rollen elkaar continu beïnvloeden. Engbers heeft meer dan 20 jaar ervaring als adviseur in leiderschap en verandering. Ze promoveerde op het onderwerp hoe het ongezegde de strategische besluitvorming in RvC’s beïnvloedt aan de VU
-
Module 3 - Interveniëren & falen
Na een grondige diagnose met meerdere interpretaties volgt een experimentele fase om de interpretaties te testen in de praktijk en te leren wat er nodig is om mensen te mobiliseren hun eigen adaptieve problemen op te lossen. Aan de hand van de gelezen hoofdstukken in het boek verkennen we de activiteiten die bij deze experimentele fase van interventies testen horen.
Met een expert (nog te bevestigen) praten we diepgaander over hoe je in een experimentele interventiefase effectief kan testen om vooruitgang te boeken op de adaptieve uitdagingen waar je tegenaan loopt. (Dit kan ook nog een andere inhoud krijgen, bijvoorbeeld hoe je politiek denkt en handelt, afhankelijk van de beschikbaarheid van de experts).
-
Module 4 - Mogelijkheden en beperkingen van je loyaliteiten
Bij het diagnosticeren van en interveniëren in adaptieve vraagstukken loopt iedereen tegen zijn eigen blinde vlekken, mogelijkheden en beperkingen aan. Door ieders persoonlijke loyaliteiten te onderzoeken maken we zichtbaar hoe ieders persoonlijke achtergrond en vorming invloed heeft op het handelen van vandaag en hoe je sommige loyaliteiten kunt heronderhandelen om jezelf meer ruimte te geven in diagnose en actie.
Met expert Abigail Norville, plaatsvervangend Secretaris-Generaal van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, praten we specifieker over loyaliteiten en hun invloed op het handelen. Norville is topambtenaar en persoonlijk coach op het gebied van leiderschap en ontwikkeling.
-
Module 5 - Harde keuzes maken & ethiek
In de vijfde module kijken we praktisch naar hoe de opbrengsten uit module vier de deelnemers kunnen ondersteunen in hun leiderschapspraktijk van vandaag.
Met een expert gaan we dieper in op de ethiek van leiderschap en hoe je daarmee kunt omgaan als dergelijke dilemma’s zich voordoen in de praktijk van de deelnemers. (Dit kan ook nog een andere inhoud krijgen, bijvoorbeeld hoe je politiek denkt en handelt, afhankelijk van de beschikbaarheid van de experts).
-
Module 6 - Intervisie
In module zes brengt iedere deelnemer een eigen casus in waaruit we er gezamenlijk twee kiezen om middels een gestructureerde intervisiesessie onder begeleiding van Rik Seveke te analyseren. De intervisiemethodiek biedt iedere deelnemer tevens een manier om ook toekomstige situaties te ontleden.
-
Module 7 - Evaluatie & afsluiting
In de laatste module blikken we onder leiding van Rik terug op de afgelopen modules en maken we samen de geleerde individuele lessen zichtbaar. Daarnaast bespreken en delen we voorwaarden om het geleerde in de praktijk te brengen en zorg te dragen dat oude patronen blijvend doorbroken worden.
Aan het einde van de masterclass is iedere deelnemer beter in staat om:
- Adaptieve problemen die spelen in de eigen organisatie te diagnosticeren - een verkeerde diagnose maken is de meest voorkomende fout van leiders die Heifetz in bijna veertig jaar onderzoek en praktijk is tegengekomen
- Mensen te mobiliseren om hun adaptieve problemen zelf en gezamenlijk op te lossen - aanpassingen in waarden en gedrag leveren weerstand op van de status quo en het overkomen van die weerstand vereist de activiteiten van leiderschap, zoals conflict dirigeren, temperatuur reguleren en de aandacht van mensen vasthouden binnen een productieve ‘range van stress’
- Voorwaarden te hanteren die de kans op schade voor zichzelf en anderen verkleinen en de kans op duurzame oplossingen vergroten - leiderschap praktiseren is gevaarlijk, omdat het verliezen voor mensen oplevert in allerlei vormen: geld, macht, ego, het gevoel dat je capabel bent en meer. De kans op schade kan beperkt worden door bepaalde activiteiten en voorwaarden, zoals de snelheid van teleurstellingen reguleren, afwijkende stemmen beschermen en cultiveren om het ongezegde gezegd te krijgen.
Docenten
Mark Frequin is oud topambtenaar bij 8 ministeries en traint, adviseert en publiceert over leiderschap en schreef het Kompas voor publiek leiderschap voor de Algemene Bestuursdienst
Rik Seveke is socioloog, debatleider, onderwijsprogrammeur van de Balie en oprichter van Paradigm Shifts en Stadslab. Rik geeft trainingen in leiderschap, gericht op het toekomstbestendig maken van organisaties.
Marilieke Engbers is auteur, wetenschapper en heeft al meer dan twintig jaar ervaring als adviseur in leiderschap en verandering. Als 'inductieve, kwalitatieve' wetenschapper richt ze zich op de onderwerpen strategie, cultuur, denkfouten, hubris, spreekklimaat en governance en conflictnormen en verdiept ze zich in wetenschapsfilosofie.
Abigail Norville is Secretaris-Generaal VWS bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport, adviseur en lid in de Raad van Toezicht bij omroep Zwart. Ze heeft daarnaast een bedrijf gericht op coaching.
10 oktober, 31 oktober, 7 november, 14 november, 21 november, 28 november, 5 december 2023
12:00-17:00, met uitzondering van 5 december (11:00-16:00)
Amsterdam
€ 3.250 inclusief het Engelse lesboek ‘The practice of adaptive leadership’ en catering. Alumni van UvA Academy en leden van de AUV krijgen 10% korting.
